Droga Neokatechumenalna poświęcona jest "formacji w wierze osób dorosłych i starszej młodzieży". Została zainicjowana przez hiszpańskiego malarza Kiko Argüello wspólnie z Carmen Hernández i Mario Pezzim w 1964.

Powstała pod wpływem Soboru Watykańskiego II, który podkreślał potrzebę odpowiedzi Kościoła na zmiany społeczne XIX i XX wieku, w szczególności na sekularyzację, ze szczególną troską poprzez tworzenie wspólnot i powrót do nauczania wczesnego chrześcijaństwa.

W 1990 roku Droga została uznana przez papieża Jana Pawła II jako itinerarium formacji katolickiej ważnej dla społeczeństwa i czasów dzisiejszych.

Droga Neokatechumenalna

Droga neokatechumenalna nazywana też po prostu neokatechumenatem jest aktualnie obecna w 110 krajach pięciu kontynentów. W Polsce istnieje w tej chwili około tysiąca wspólnot.

Czym jest Neokatechumenat?

Statut Drogi Neokatechumenalnej zatwierdzony przez Stolicę Apostolską w 2002 roku określa ją następująco:

Art. 1.

§ 1. Naturę Drogi Neokatechumenalnelnej zdefiniował Jego Świątobliwość Jan Paweł II pisząc: „Uznaję Drogę Neokatechumenalną za itinerarium formacji katolickiej ważnej dla społeczeństwa i czasów współczesnych”.

§ 2. Droga Neokatechumenalna pozostaje w służbie Biskupom jako sposób diecezjalnej realizacji wtajemniczenia chrześcijańskiego i stałego wychowania wiary, według wskazań Soboru Watykańskiego II i Magisterium Kościoła.

Nie ma tu więc mowy o żadnym ruchu, stowarzyszeniu, organizacji czy choćby jakiejś specyficznej duchowości. Mamy do czynienia z diecezjalnym katechumenatem pochrzcielnym przeżywanym w małych wspólnotach.

Wiadomo, że katechumenat (albo „inicjacja chrześcijańska”) był w pierwotnym Kościele długim okresem przygotowania do chrztu. W tym czasie katechumeni (czyli dorośli kandydaci do chrztu), prowadzeni przez katechistów, dojrzewali do wiary wymaganej dla przyjęcia chrztu i wejścia do Kościoła. Formacja oparta była na poszczególnych etapach, trwających miesiące, a czasem i lata. Każdy z nich wieńczono obrzędami liturgicznymi, które dziś w pewnym esencjonalnym skrócie skupiają się w jednym rycie sakramentu chrztu. Można by powiedzieć, że w pewnym sensie udzielano chrztu „na raty”, potwierdzając poszczególnymi częściami liturgii chrzcielnej wzrost wiary katechumena i umacniając go na dalszą drogę. Ryty te używane są także dziś w stosunku do dorosłych kandydatów do chrztu i skupione w rytuale: Obrzędy Chrześcijańskiego Wtajemniczenia Dorosłych (OCWD).

Ukoronowaniem owej „drogi” inicjacji w wiarę było trzykrotne zanurzenie w sadzawce chrzcielnej, czyli obrzęd chrztu w sensie ścisłym, udzielany w czasie całonocnej Liturgii Paschalnej wyłącznie tym, którzy mogli życiem potwierdzić dojrzałość swojej wiary.

Dziś, kiedy chrzci się w Kościele w zdecydowanej większości dzieci (ufając, że wiara rodziców będzie w przyszłości gwarancją chrześcijańskiego życia dziecka), intensywnie odczuwa się konieczność permanentnej formacji do wiary dorosłych (zob. Kongregacja do Spraw Duchowieństwa, Dyrektorium ogólne o katechizacji, 69 – 72, 258) tak, aby chrzest stał się w nich rzeczywistością żywą i wpływającą na codzienne postawy. Jako, że Chrystus nigdy nie pozostawia swego Kościoła w potrzebie, już w trakcie Soboru Watykańskiego II pojawiają się w Kościele (w sposób przez nikogo nie zaplanowany) zaczątki katechumenatu pochrzcielnego. Próbując określić ów nowy charyzmat językiem bardziej ogólnym, spotykamy się tu z pewną formą parafialnego duszpasterstwa „nowej ewangelizacji” dorosłych, przeżywanego w małych wspólnotach i mającego jako cel rozbudzenie i doprowadzenie do pełnej dojrzałości ożywiających mocy otrzymanego w dzieciństwie chrztu.

Historia neokatechumenatu

W 1964 roku Francisco (Kiko) Argüello – artysta malarz urodzony w León (Hiszpania) w wyniku głębokiego kryzysu swej egzystencji postanawia opuścić dom czy raczej wręcz świat i zamieszkać wśród najuboższych w barakach slumsów PalomerasAltas, na peryferiach Madrytu. Krótko potem pojawia się tam także pewna absolwentka chemii, wychowanka Instytutu Misioneras de CristoJesús, Carmen Hernández. Po trzech latach, w tym środowisku złożonym przede wszystkim z ludzi prostych, ubogich, a często wręcz zepchniętych na margines społeczeństwa, formuje się wspólnota oparta na Słowie Bożym i Liturgii. Synteza kerygmatyczno-katechetyczna wyrosła z tego doświadczenia, umocniona i rozwinięta dzięki mentalności kończącego się właśnie Soboru Watykańskiego II stanie się podstawą tego, co Droga Neokatechumenalna zaniesie na cały świat.

Z baraków za zachętą arcybiskupa CasimiroMorcillo to doświadczenie szybko przechodzi do niektórych parafii Madrytu i Zamory, a kilka lat później do Rzymu, Florencji i Paryża. Do Kiko Argüello i Carmen Hernández dołącza za zgodą swoich przełożonych kombonianin o. Maro Pezzi, zajmując miejsce towarzyszącego im uprzednio ks. Francesco Cuppini. W tym czasie nowym charyzmatem zaczyna interesować się Stolica Święta. Po dwóch latach studiów nad tym, co robiły wspólnoty, w 1974 roku, opublikowano w oficjalnym biuletynie Kongregacji Kultu Bożego (Notitiae) notę pochwalną: „Praeclarumexemplar” dzieła dokonywanego przez Drogę Neokatechumenalną. Uzgodniono też nazwę: „Neokatechumenat”, jako itinerarium chrześcijańskiej formacji pochrzcielnej, które podąża za wskazaniami zawartymi w IV rozdziale Obrzędów Chrześcijańskiego Wtajemniczenia Dorosłych. Jest tam bowiem mowa o tym, że niektóre ryty dla nieochrzczonych, zaproponowane przez OCWD można także zastosować do osób już ochrzczonych, lecz niedostatecznie katechizowanych.

W uroczystość św. Piotra i Pawła, 22 czerwca 2002 roku kard. James Francis Stafford, ówczesny Przewodniczący Papieskiej Rady Do Spraw Świeckich zatwierdza Statut Drogi Neokatechumenalnej, będący oficjalnym eklezjalnym potwierdzeniem ponad trzydziestoletniego doświadczenia wspólnot.

W Polsce pierwsze katechezy wygłosiła w Lublinie ekipa katechistów wędrownych pochodzących z najstarszych wspólnot rzymskich: StefanoGennarini, Giuliana Pacini wraz z ojcem SJ Alfredem Cholewińskim. Dziś odpowiedzialnymi za Drogę Neokatechumenalną w Polsce i w krajach byłego Związku Radzieckiego są: StefanoGennarini, SilvanaVenditti oraz ks. Livio Orsingher.